ประเพณีนบพระเล่นเพลง(ภาคเหนือ)

ประเพณีภาคเหนือ

ประเพณีนบพระเล่นเพลง

ในวันมาฆบูชาหรือวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ ตามปฏิทินไทย หลายๆ จังหวัดต่างจัดให้มีการทำบุญตักบาตร เข้าวัดฟังเทศน์กันเป็นประเพณีนิยม แต่สำหรับชาวกำแพงเพชรแล้ว ในวันเพ็ญเดือนสามนี้ จะมีประเพณีสำคัญที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวกำแพงเพชรปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน ชื่อว่า ประเพณีนบพระ – เล่นเพลง

ประเพณีนบพระ – เล่นเพลงนี้มีที่มาอ้างอิงจากบันทึกบนศิลาจารึกศรีนครชุม หลักที่ ๓ ได้บันทึกเอาไว้ว่า “ผู้ใดไหว้นบ  กระทำบูชาพระศรีรัตนมหาธาตุ และพระศรีมหาโพธิไซร์ มีผล อานิสงส์พร่ำเสมอดังได้นบพระผู้เป็นเจ้า”  เนื่องจากในหลักศิลาได้กล่าวไว้อีกว่า ในสมัยแผ่นดินพระเจ้าลิไทหรือพระเจ้าทรงธรรมแห่งสุโขทัย เป็นยุคสมัยที่พุทธศาสนาเฟื่องฟูรุ่งเรืองเป็นอย่างมาก พระศาสนาได้เผยแพร่ไปทั่วสารทิศ มีการอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุจากประเทศศรีลังกามาบรรจุไว้ในองค์เจดีย์ที่วัดพระพรมธาตุเจดียาราม  จังหวัดกำแพงเพชร  ในการนี้ได้นำต้นพระศรีมหาโพธิมาปลูกไว้ที่ด้านหลังองค์เจดีย์ด้วย

นับจากนั้นเป็นต้นมา เมื่อถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ หรือวันเพ็ญมาฆบูชา  กษัตริย์และญาติวงศ์ ข้าราชบริพาร ไพร่ฟ้าประชาชน จะจัดขบวนพยุหยาตราอย่างงดงาม เคลื่อนขบวนไปนมัสการพระบรมสารีริกธาตุ ณ วัดพระบรมธาตุ เป็นประเพณีปฏิบัติสืบต่อกันมา

คำว่า นบ  เป็นคำโบราณ หมายถึงการกราบไหว้หรือสักการะ  ประเพณีนบพระ – เล่นเพลง จึงหมายถึง ประเพณีนมัสการพระบรมสารีริกธาตุที่เปรียบเสมือนตัวแทนขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และมีการละเล่นเฉลิมฉลองที่เรียกว่า เล่นเพลง โดยในวันนั้น เจ้าฟ้า เจ้าแผ่นดิน ข้าราชบริพาร ไพร่ฟ้าประชาชนจะร่วมกันจัดขบวนแห่เพื่อไปมนัสการพระบรมสารีริกธาตุ ที่วัดพระบรมธาตุ กำแพงเพชร

ประเพณีนบพระ-เล่นเพลงในแผ่นดินพระเจ้าลิไท จังหวัดกำแพงเพชร

เนื่องจากการเดินทางสมัยก่อนเป็นไปด้วยความยากลำบาก ต้องอาศัยสัตว์พาหนะ ช้าง ม้า วัวควาย หรือการเดินเท้า ทำให้การเดินทางไปนมัสการพระบรมสารีริกธาตุกินเวลาข้ามวันข้ามคืน กว่าจะไปถึงวัดพระบรมธาตุก็สิ้นแสงพระอาทิตย์ไปแล้ว จึงต้องมีการค้างแรมก่อนที่จะเดินทางกลับในวันรุ่งขึ้น ระหว่างที่พักผ่อนในตอนกลางคืน เพื่อไม่ให้บรรยากาศเงียบเหงา ชาวบ้านจึงจัดให้มีการแสดง การละเล่นต่างๆ ขึ้น จนถึงขั้นมีการประกวดประขันกันระหว่างชุมชน เรียกว่า การเล่นเพลง

ปัจจุบันชาวกำแพงเพชรยังคงยึดถือปฏิบัติประเพณีนบพระ – เล่นเพลงเฉกเช่นเดียวกับสมัยก่อน โดยจะมีการจัดงานประเพณีในวันมาฆบูชาของทุกปี มีการจัดขบวนแห่อย่างงดงาม แห่แหนข้ามแม่น้ำปิงไปสักการะพระบรมสารีริกธาตุ ที่วัดพระบรมธาตุ  มีมหรสพสมโภช การละเล่นทางวัฒนธรรมต่างๆ เพื่อเป็นการฟื้นฟูและอนุรักษ์ประเพณีโบราณนี้ให้ตกทอดไปถึงลูกหลาน